Energiewinning uit afval begint met de inzameling.

Bij het kiezen van scheidingsmethoden wordt onderscheid gemaakt in de volgende technieken. Inzameling, voorbehandeling, materiaal verkleinen, pelletiseren, drogen en scheiden door magnetisme, zeven, luchtweerstandsscheiding, dichtheidsscheiding, ballistische scheiding en torrefactie (het direct meestoken van biomassa in kolengestookte elektriciteitscentrales).

Biomassa

Een bijzondere vorm van afval is biomassa. Biomassa is biologisch afvalmateriaal van levend of recent afgestorven organismen. Energie uit biomassa wordt ook wel bio-energie genoemd. Die naam heeft alles te maken met de bron. Bio-elektriciteit en biowarmte komen namelijk voort uit biologisch (of organisch) materiaal. Dat varieert van (snoei)houtafval afkomstig uit de industrie en rioolslib uit waterzuiveringsinstallaties, tot GFT uit huishoudens, plantaardige oliën en vetten uit de voedingsmiddelenindustrie, mest uit veebedrijven en speciaal voor bio-energie geteelde gewassen, zoals koolzaad en palmbomen.

Biomassa kan op twee manieren worden omgezet in energie:

• Verbranding
  Bij de verbranding van droge biomassa komt warmte vrij die gebruikt wordt om een stoomturbine aan te drijven. Deze turbine wekt de elektriciteit op die als groene stroom verkocht wordt.
• Vergisting
  Natte biomassa wordt in een zuurstofarme omgeving vermengd met een gistcultuur. Onder invloed van biologische processen wordt de biomassa afgebroken tot onder andere methaangas en ethanol. Deze stoffen kunnen als biogas en bio-ethanol gebruikt worden als autobrandstof.

Soorten

Er zijn verschillende soorten biomassa die omgezet kunnen worden in energie:

• Natte biomassa: met een hoog vochtgehalte zoals mest, rioolslib, verse bladeren of gras. Deze vorm wordt meestal ingezet bij vergisting om biogas te produceren.
• Droge biomassa: met een laag vochtgehalte zoals hout of papier. Dit wordt meestal verwerkt tot snippers of pellets om transport en verbranding makkelijker te maken.
• Oliën en vetten: dierlijke en plantaardige vetten kunnen worden gebruikt in verbrandingsmotoren of als grondstof voor het koken.

Voor- en nadelen 

Biomassa is de grondstof voor biobrandstoffen. Wat afval was, krijgt zo een nuttige bestemming. Bio-energie vermindert ook het gebruik van fossiele brandstoffen als kolen en olie. En daarmee vermindert ook de uitstoot van het broeikasgas CO2.

Het gebruik van biomassa is niet geheel onomstreden: Er is soms onduidelijkheid over de herkomst van de biomassa. Bij biomassaverwerking van mest, rioolslib en sloophout komen schadelijke stoffen vrij. Daarnaast kan de teelt van biobrandstof wereldwijd de biodiversiteit en voedselproductie bedreigen, door houtkap en tekort aan akkerbouwgronden; dat geldt bijvoorbeeld voor palmolieproductie, waarvoor tropisch regenwoud wordt gekapt. Bio-energie concurreert bovendien met duurzaam hergebruik van materialen, vooral hout, en GFT uit huishoudafval

Gebruik in Nederland

De groei van duurzame energie in Nederland komt vooral op het conto van biomassa. Dat blijkt uit onderstaande cijfers van het Centraal bureau voor de statistiek (CBS).

Afval

Afval is een verzamelnaam voor alle stoffen die een mens of organisatie zelf niet meer kan gebruiken of doorverkopen. Afvalverbrandingsinstallaties zijn installaties voor het verbranden van gemengde afvalstromen. Het gaat voor een groot deel om huishoudelijk afval en gemengd bedrijfsafval. Ongeveer de helft van het in deze installaties verwerkte afval is van organische oorsprong en telt als biomassa mee bij hernieuwbare energie.

De hoeveelheid afval die we in Nederland verbranden is toegenomen in de periode 1990-2012. Ook de totale hoeveelheid afval is toegenomen. Dat is te zien in onderstaande grafiek.
 

Toelichting

• Totaal afval: Het totaal van de verschillende soorten afval.
• Totaal verwerking producenten: Afval dat opnieuw in het economische proces wordt opgenomen. Dit gebeurt voornamelijk door de milieudienstverlening en de recyclingindustrie. Maar, bijvoorbeeld, elektriciteitscentrales kunnen ook afval opnemen voor verbranding met het doel elektriciteit op te wekken.
• Hergebruik: Het opnemen van afval in een productieproces voor het maken van nieuwe producten.
• Verbranding: Het verbranden van afval met als doel verwijdering of terugwinning van energie.
• Storten en lozen: Het storten van afval op gecontroleerde afvalstortplaatsen en het lozen van afval.
• Totaal naar het buitenland: De export van afval.
• Totaal bestemming: Totaal wat verwerkt wordt door producenten en wat geëxporteerd wordt.
   

Meer informatie

• Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS): 11 procent energieverbruik in 2020 afkomstig uit hernieuwbare bronnen