Atlas Landwehr-Vogels
Een groot en waardevol deel van de collectie kinderboeken behoort tot de schenking door het echtpaar Landwehr-Vogels, destijds woonachtig in Tiel. Deze omvat 770 zeldzame en unieke geïllustreerde kinderboeken en 535 kinderprenten.
Hierbij valt te denken aan 19e-eeuwse ABC-boekjes, fabrieksprentenboeken en sprookjesboeken. Het echtpaar droeg de helft van hun verzameling in 2006 over aan het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen onder de naam Atlas Landwehr-Vogels, met de bedoeling deze in het magazijn van de ZB te bewaren. De andere helft is naar de KB in Den Haag gegaan. De ZB heeft ervoor gezorgd dat het deel dat hier aanwezig is, beschreven werd. Bovendien zijn de titels digitaal te raadplegen.
Boekenvak
Jan Hendrik (John) Landwehr (1924-2015) was afkomstig uit Rotterdam, leerde het boekenvak bij Martinus Nijhoff, en werkte na de oorlog lang bij uitgeverij Sijthoff, later als veilingmeester bij Van Gent Book Auctions. Voor zichzelf was hij een verzamelaar van geïllustreerde Nederlandse boeken en kinderboeken. Zijn vrouw Joséphine Vogels (1930-), geboortig uit Maastricht. deelde zijn belangstelling, en voegde daar kookboeken, oude beroepen en borduurpatronen aan toe. Zij schreven artikelen en zetten zich in voor tentoonstellingen.
Erfgoed
Toen zij nog bij leven een geschikte instelling zochten om hun bezit intact ten behoeve van het grotere publiek te doneren, kwamen zij uit bij de reeds rijke collecties van de Koninklijke Bibliotheek en de Zeeuwse Bibliotheek. Zo kwamen deze kinderboeken deels naar Middelburg en blijft dit culturele erfgoed beschikbaar voor studie en onderzoek.
Hier volgen enkele voorbeelden uit de collectie.
Struwwelpeter
Der Struwwelpeter, oder Lustige Geschichten und drollige Bilder. – Frankfurt am Main : Literarische Anstalt Rütten und Loening, [ca. 1915].
Een idee van de arts Heinrich Hoffmann uit Frankfort, oorspronkelijk gemaakt in 1845. In het Nederlands stond dit boekje bekend als ‘Piet de Smeerpoets’. De verhaaltjes, die slecht aflopen, en de plaatjes waren ertoe bestemd om weerbarstige kleuters het rechte pad op te krijgen.
Hornbook
[Abc-bordje]. – Amsterdam : Erve De Groot, [ca. 1710]
De “hornbooks” zijn ooit massaal gebruikt, maar nauwelijks overgeleverd. Ze zijn de voorlopers van het vertrouwde leesplankje uit het leesonderwijs. Een hornbook is een rechthoekig plankje met een handgreep. Op dat plankje is een velletje papier bevestigd waarop het alfabet en soms een tekstje gedrukt is. Ter bescherming werd het papier afgedekt met een plaatje doorzichtig hoorn (bij dit exemplaar helaas verloren gegaan). Daarnaar verwijst de Engelse naam hornbook, waarvoor het Nederlands geen eigen term kent. De term 'abc-bortje' komt voor in een verhaal uit 1651.
Pop-up-boek
Assepoester. - ARTIA
Petemoei zegt tegen Assepoester dat ze in de koets kan stapen. Pop-up-boek met beweegbare elementen, gebaseerd op het sprookje van Charles Perrault. Vojtěch Kubašta (1914-1992) was een Tsjechisch kunstenaar, aanvankelijk een bouwkundige, die vooral furore gemaakt heeft met zijn driedimensionale sprookjesboeken.
Oude kinderboeken en kinderprenten
De Atlas Landwehr-Vogels maakt een bijzonder onderdeel van uit van de grote verzamelingen oude kinderboeken en kinderprenten die in de ZB aanwezig is, en die ieder als geheel te raadplegen zijn.