Eerste Wereldoorlog

De Eerste Wereldoorlogcollecties hebben vooral betrekking op de opvang van de grote stroom Belgische vluchtelingen die in 1914 de Nederlandse grenzen over stak. Deze zijn afkomstig van oud-burgemeester van Middelburg P. Dumon Tak (1915-1933), H.J.G. Hartman, de griffier van de Provinciale Staten, G.J. Sprenger en het voormalige Oorlogsmuseum Goes.

Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlogcollecties zijn de omvangrijkste. Zij bevatten zeer gevarieerd materiaal van literatuur (opgenomen in de boekencollectie van ZB), tijdschriften, oorlogskranten, pamfletten, persoonlijke documenten en dagboeken, kaarten, affiches, persoonsbewijzen, bonkaarten, tekeningen en diverse andere materialen. Hiervan is veel materiaal apart opgenomen in de collecties van ZB, maar wel altijd via de inventarissen te achterhalen.

Oorlogsdocumentatie Zeeland

De meest omvangrijke collecties zijn die van M. Sanderse en Wigard/Houterman. Sanderse maakte als scholier de oorlog in Middelburg mee. De diepe indruk die de oorlog achter liet resulteerde vijftien jaar nadien in het uitgebreid documenteren van die periode in de Zeeuwse geschiedenis en daarbuiten. Dat leidde in 1979 tot de publicatie Middelburg 1940-’45. In 1998 schonk Sanderse zijn collectie aan de Zeeuwse Bibliotheek. Nog omvangrijker is de collectie Wigard/Houterman, officieel Collectie oorlogsdocumentatie. Jan Wigard, geïnteresseerd in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in de provincie en van 1959 tot 1991 werkzaam bij het toenmalige Zeeuws Documentatiecentrum startte met het documenteren van alle informatie in een aparte collectie. Zo kon deze gestaag groeien.

Hans Houterman, tevens werkzaam voor ZB voegde hier vanaf de jaren tachtig kopieën van tal van documenten aan toe, waarvan de originelen zich niet in de collectie bevonden. Later werden kleinere persoonlijke schenkingen over het onderwerp ook aan deze collectie toegevoegd.

Een kleine maar bijzondere collectie is die van F.E.M. van der Putt. Deze omvat persoonlijke documenten en stukken betreffende de Geheime Dienst Nederland, bureau Breskens vanaf 1943.
Verder zijn er nog aparte collecties van Allewijn, banketbakkerszoon Reinier Abraham Papegaaij, die tijdens de oorlog naar het Friese Menaldum vluchtte en onderdook. Hij hield een dagboek bij en verzamelde na de oorlog tal van documentatie met betrekking tot Zeeland. Na de oorlog ging hij als documentalist in Utrecht werken, de collectie werd in 2003 aan ZB gegeven. Piet Kloosterman uit Nisse, was zelf actief in het verzet op Zuid-Beveland en bewaarde tal van persoonlijke documenten. Deze werden in 2002 door de familie geschonken.
 

Inventarisaties Eerste Wereldoorlog

• Inventaris op de collectie oorlogsdocumentatie 1914-1918 afkomstig uit het bezit van P. Dumon Tak burgemeester van Middelburg (1915-1933). Middelburg, 1993. - Samenst. Arnold Wiggers. - 1 map
• Inventaris van de collectie van het Oorlogsmuseum Goes (restant). Middelburg, 1987. - Samenst. Marlies Jongejan. - 1 archiefdoos (krantenartikelen, liedjes, telegram, schadevergoeding, paspoort)
• Inventaris op de collectie G.J. Sprenger. Middelburg, 1987. - Samenst. Marlies Jongejan. - 3 archiefdozen (kranten, brochures, tijdschriften, pamfletten)
• Inventaris van de stukken afkomstig van H.J.G. Hartman (1861-1941) griffier van de Provinciale Staten voornamelijk betrekking hebbend op zijn werk voor de Belgische vluchtelingen tijdens W.O. I. Middelburg, 1988. - Samenst. Arnold Wiggers. - 1 archiefdoos (distributiebonnen, correspondentie, stukken m.b.t. benefietavonden)

Inventarisaties Tweede Wereldoorlog

• Collectie Allewijn. Middelburg, 1940-1945. - 1 archiefdoos
• Collectie oorlogsdocumentatie. Middelburg, 1984-1988. - Verzameld door Jan Wigard, aanvulling van Frans Gooskens, J.N. Houterman, Liesbeth van der Doe – van der Geest, Johan Francke - 18 archiefdozen (documenten, archivalia, literatuur, trivia)
• Collectie oorlogsdocumentatie M. Sanderse. Middelburg, 1999. - Samenst. Liesbeth van der Doe – van der Geest. - 14 archiefdozen, 10 mappen, 6 plakboeken, 1 kaartenbak (persoonlijke documenten, literatuur, kranten, tijdschriften, pamfletten, kaarten, foto’s)
• Collectie Van Engeldorp Gastelaars over de Tweede Wereldoorlog, Tholen. Middelburg, 1940-1945. - 1 archiefdoos (niet geïnventariseerd, div. materialen, strooibiljetten, brochures)
• Collectie F.E.M. van der Putt; persoonlijke documenten en stukken betreffende de Geheime Dienst Nederland, bureau Breskens, Zeeuwsch-Vlaanderen, 1943-1944, aangevuld met materialen afkomstig van C.A.I.L. van Nispen (inclusief interviews, 1996-1999). Middelburg: 1943-1999. - 3 archiefdozen (rapporten, literatuur en documentatie).
• Inventaris van de collectie oorlogsdocumentatie Wereldoorlog II (1939-1946). Middelburg, 1992. - Samenst. J.N. Houterman. - In: Gemeentearchief Middelburg
• Inventaris collectie R.A. Papegaaij: oorlogsdocumentatie, 1940-1945. Middelburg, 2006. - Samenst. Simon Blaas. - 1 archiefdoos (persoonlijke documenten, materiaal m.b.t. illegaliteit)
• Inventaris collectie P. Kloosterman (1893-1985). Middelburg, 2006. - Samenst. Liesbeth van der Doe – van der Geest. - 1 archiefdoos (persoonlijke stukken, correspondentie, rapporten, stukken m.b.t. BS, OD, NBS, NSB, uitreiking verzetsherdenkingskruizen)

Bibliografieën

• J.N. Houterman, Zeeland 1940-1945. Bibliografie [Online Resource] = bibliography: including the Battle of the Scheldt, Sept.-Nov. 1944. Middelburg, 1988.