Handschriften
De verzameling handschriften in ZB Bibliotheek van Zeeland bestaat uit ruim 8000 manuscripten van zowel Zeeuwen als niet-Zeeuwen. Het zijn losse notities, brieven, verhandelingen, lezingen, verhalen, herinneringen, dagboeken of gedichten. Regelmatig worden nog documenten aan de collectie toegevoegd door aankoop of schenkingen.
Het oudste handschrift in de ZB stamt uit de 13e eeuw. Na de uitvinding van de boekdrukkunst bleef men nog veel met de hand schrijven voor eigen gebruik. Na de Tweede Wereldoorlog raakte de typmachine meer verbreid, en schreven mensen brieven of notities in typoscript. In de 21e eeuw wordt amper nog op papier geschreven of getypt, en zijn eigentijdse handschriften een zeldzaamheid geworden.
Bruikleen Zeeuwsch Genootschap
Een groot deel van de verzameling bestaat uit 18e en 19e-eeuwse verhandelingen en correspondentie van leden van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, opgericht in 1769. Deze handschriften zijn nog steeds eigendom van het Genootschap, maar worden bewaard in de kluis van de ZB. De documenten hebben een grote wetenschappelijke waarde en bevatten informatie over recht, geneeskunde, literatuur, natuurkunde, plantkunde, waterstaat en onderwijs.
Zelandica
Na 1960 zijn vooral manuscripten uit de laatste vier eeuwen verzameld die geschreven zijn door Zeeuwen of Zeeland als onderwerp hebben. De collectie is aangevuld met schoolschriften, dagboeken, schetsboeken, poëziealbums, gedichten, verhalen over de oorlog, de watersnoodramp, het leven op het platteland, in het dorp of in de stad, beroepen, vrijetijdsbesteding, onderwijs, recepten, liederen en toneelstukken. De verzameling bevat ook genealogische en biografische gegevens.
Het anomieme A.B.C. boek uit 1782 is een afschrift in schoonschrift van het gelijknamige gedrukte boek, rond 1750 in Middelburg uitgegeven. Het bevat verschillende ABC's, de ‘geboden des Heeren’, de ‘hoofd artikelen onzes christelijken geloofs’ en diverse gebeden.
In een vlaggenboek werden de vlaggen getekend die op zee werden gevoerd, om te zien wat de herkomst van andere marine- of koopvaardijschepen was. Dit Seynboek uit ca. 1789 was eigendom van Cornelis Vis, marineofficier (kapitein en schout-bij-nacht) bij de Admiraliteit van Zeeland.
Het handschrift Zeeuwsche rechtsgeleertheijt bevat gerechtelijke uitspraken gedaan te Middelburg van 1552-1783, verzameld en alfabetisch gerangschikt door de notaris en procureur Marinus Smytegelt. Een anonieme copiïst heeft ze later aangevuld tot 1802. Jurisprudentie bleef, ook toen de boekdrukkunst al lang algemeen was, dikwijls handmatig opgeschreven.
Raadplegen
De handschriften die bruikleen zijn van het Zeeuwsch Genootschap, zijn alle gedigitaliseerd en via de catalogus raadpleegbaar. De andere handschriften zijn nog niet op deze wijze beschikbaar, en zijn alleen in te zien in de raadpleegruimte op de tweede verdieping van de ZB.
Afbeeldingen van tekeningen in de manuscripten zijn te vinden in de Beeldbank Zeeland van ZB.
Het grootste deel van de collectie Oosters erfgoed maakt onderdeel uit van de grote verzameling Handschriften.